به نقل از «خبرآنلاین»

آیا در قرآن درباره جهانی بودن و یا عربی بودن دعوت اسلام تناقض وجود دارد؟

تاریخ انتشار: ۲۰ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۰۵۹۳۰۳

به گزارش «مبلغ»- درپایگاه اطلاع رسانی حضرت آیت الله العظمی مکارم درپاسخ به این پرسش آمده است:

پاسخ اجمالی:

آموزه های قرآن جاودانه و جهانی هستند؛ امّا دعوت جهانی پیامبر(ص) مرحله به مرحله بوده است. ایشان در مرحله اول مأمور به دعوت فامیل خود و در مرحله بعد مأمور به دعوت عرب و در مرحله بعد مأمور به دعوت از عموم بشر بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

هنگامی که پایه های اسلام در میان اعراب قوی و مستحکم شد، پیامبر مامور به دعوت جهانی شد و این حقایق در آیات متعدد قرآن بیان شده و تناقضی با هم ندارد. از آن گذشته ممکن است تعبیر «ام القری» از مکه دلالت بر مرکزیت جهانی آن و تعبیر «من حولها» اشاره به همه جهان داشته باشد.

پاسخ تفصیلی:

آموزه های قرآن مجید به عنوان کتاب مقدس دین خاتم الأنبیاء، آموزه هایی جاودانه و جهانی اند که از سوی خداوند متعال برای تمام انسان ها فارغ از نژاد و زبان و برای همه اعصار بیان شده اند. در خود آیات قرآن کریم نیز این حقیقت مورد اشاره قرار گرفته است. مثلا در اولین آیه سوره فرقان می خوانیم: «تَبارَکَ الَّذی نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلی‏ عَبْدِهِ لِیَکُونَ لِلْعالَمینَ نَذیراً»؛ (زوال ناپذیر و پر برکت است کسی که قرآن را بر بنده اش نازل کرد تا بیم دهنده جهانیان باشد). تعبیر «للعالمین» روشنگر این است که آیین اسلام جنبه جهانی دارد و مخصوص به منطقه و نژاد و قوم معینی نیست بلکه بعضی از آن استفاده خاتمیت پیامبر اکرم(صلوات الله علیه) کرده اند چرا که «عالمین» نه فقط از نظر مکانی محدود نیست که از نظر زمانی هم قیدی ندارد و همه آیندگان را نیز شامل می شود.(1)

آیه دیگری که بر جهانی و جاودانه بودن آموزه های قرآنی دلالت دارد، آیه 28 سوره سبأ است: «وَ ما أَرْسَلْناکَ إِلاَّ کَافَّةً لِلنَّاسِ بَشیراً وَ نَذیراً وَ لکِنَّ أَکْثَرَ النَّاسِ لا یَعْلَمُونَ»؛ (و ما تو را جز برای همه مردم نفرستادیم تا [آنها را به پاداش های الهی] بشارت دهی و [از عذاب او] بترسانی ولی بیشتر مردم نمی دانند). «کافة» از ماده «کف» به معنای کف دست است و از آنجا که انسان با دست خود اشیاء را می گیرد یا از خود دور می کند این کلمه گاهی به معنای «جمع کردن» و گاهی به معنی «منع کردن» آمده است(2). در آیه مورد بحث هر دو معنا را مفسران احتمال داده اند. اگر معنای «کف» را «جمع کردن» بدانیم در این صورت مفهوم آیه این است که «ما تو را جز برای مجموع مردم جهان نفرستادیم». یعنی جهانی بودن دعوت پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) را می رساند.

روایات متعددی که در تفسیر آیه فوق از شیعه و اهل سنت نقل شده نیز همین تفسیر را تقویت می کند. مثلا در حدیثی که بعضی از مفسران به تناسب این آیه ذکر کره ادند، عمومیت دعوت پیامبر(صلی الله علیه وآله) به عنوان یکی از افتخارات بزرگش منعکس است: «أُعْطِیتُ خَمْساً وَ لَا أَقُولُ فَخْراً بُعِثْتُ إِلَی الْأَحْمَرِ وَ الْأَسْوَدِ وَ جُعِلَتْ لِیَ الْأَرْضُ طَهُوراً وَ مَسْجِداً وَ أُحِلَّ لِیَ الْمَغْنَمُ وَ لَمْ یُحَلَّ لِأَحَدٍ قَبْلِی وَ نُصِرْتُ بِالرُّعْبِ فَهُوَ یَسِیرُ أَمَامِی مَسِیرَةَ شَهْرٍ وَ أُعْطِیتُ الشَّفَاعَةَ فَادَّخَرْتُهَا لِأُمَّتِی یَوْمَ الْقِیَامَةِ»(3)؛ (پنج چیز خداوند به من مرحمت فرموده و این را از روی فخر و مباهات نمی‏گویم [بلکه به عنوان شکر نعمت می گویم] من به تمام انسان ها از سفید و سیاه مبعوث شدم و زمین برای من پاک و پاک کننده و همه جای آن مسجد و معبد قرار داده شده، غنیمت جنگی برای من حلال است در حالی که برای هیچ کس قبل از من حلال نشده بود، من به وسیله رعب و وحشت در دل دشمنان یاری شده ام [و خداوند رعب ما را در دل خصم ما افکنده] به طوری که در پیشاپیش من به اندازه یک ماه راه طی طریق می کند و مقام شفاعت به من داده شده و من آن را برای امتم در قیامت ذخیره کرده‏ ام). این حدیث یکی از احادیثی است که نشان می دهد آیه فوق ناظر به جهانی بودن دعوت پیامبر(صلی الله علیه و آله) است.(4)

با این حال آیات دیگری نیز در قرآن هستند که ظاهرشان معنایی متناقض با آیات فوق دارد و مثلا در آنها گفته شده که قرآن برای عرب و منطقه حجاز نازل شده است. یکی از این آیات، آیه 7 سوره مبارکه شوری است که در آن چنین آمده: «وَ کَذلِکَ أَوْحَیْنا إِلَیْکَ قُرْآناً عَرَبِیًّا لِتُنْذِرَ أُمَّ الْقُری‏ وَ مَنْ حَوْلَها وَ تُنْذِرَ یَوْمَ الْجَمْعِ لا رَیْبَ فیهِ فَریقٌ فِی الْجَنَّةِ وَ فَریقٌ فِی السَّعیرِ»؛ (و این گونه قرآنی عربی [فصیح و گویا] را بر تو وحی کردیم تا «أمّ القری» و مردم پیرامون آن را انذار کنی و آنها را از روزی که همه خلایق در آن روز جمع می شوند و شک و تردید در آن نیست بترسانی. گروهی در بهشتند و گروهی در آتش سوزان).

در اینجا این سؤال پیش می آید که اگر غرض از نازل کردن قرآن فقط انذار عرب زبان ها باشد، این معنا با جهانی بودن قرآن نمی سازد.

جوابش این است که دعوت پیامبر اسلام در جهانی شدنش تدریجی و مرحله به مرحله بوده است. در مرحله اول به حکم آیه شریفه «وَ أَنْذِرْ عَشِیرَتَکَ الْأَقْرَبِینَ»(5)؛ (و خویشاوندان نزدیکت را انذار کن)، مأمور بود تنها فامیل خود را دعوت کند. در مرحله دوم به حکم آیه شریفه «کِتابٌ فُصِّلَتْ آیاتُهُ قُرْآناً عَرَبِیًّا لِقَوْمٍ یَعْلَمُون»(6)؛ (کتابی که آیاتش هر مطلبی را در جای خود بازگو کرده در حالی که فصیح و گویاست برای جمعیّتی که آگاهند!)، مامور شده آن را به عموم عرب ابلاغ کند. در مرحله سوم به حکم آیه «وَ أُوحِیَ إِلَیَّ هذَا الْقُرْآنُ لِأُنْذِرَکُمْ بِهِ وَ مَنْ بَلَغَ»(7)؛ (این قرآن بر من وحی شده تا شما و تمام کسانی را که این قرآن به آنها می رسد بیم دهم [و از مخالفت فرمان خدا بترسانم])، مأمور شده آن را به عموم مردم برساند.

یکی از ادله ای که می رساند که چنین مراتبی در دعوت اسلام بوده است، آیات شریفه «قُلْ ما أَسْئَلُکُمْ عَلَیْهِ مِنْ أَجْرٍ وَ ما أَنَا مِنَ الْمُتَکَلِّفینَ* إِنْ هُوَ إِلاَّ ذِکْرٌ لِلْعالَمینَ»(8)؛ ([ای پیامبر!] بگو: من برای دعوت نبوّت هیچ پاداشی از شما نمی طلبم و من از متکلّفین نیستم! [سخنانم روشن و همراه با دلیل است!] این [قرآن] تذکری برای همه جهانیان است) است. چون آن طوری که از سیاق سوره برمی آید خطاب در آن به کفار قریش است. می فرماید: این قرآن هدایت و تذکر برای تمام عالمیان است و اختصاص به یک قوم و دو قوم ندارد و چون کتابی است همگانی، دیگر معنا ندارد که رسول خدا(صلی الله علیه وآله) از عرب مطالبه اجر و پاداش کند.(9)

هنگامی که پایه های اسلام در میان این قوم قوی و مستحکم شد، پیامبر اسلام(صلی الله علیه وآله) ماموریت گسترده تری یافت و مامور انذار جهانیان شد؛ چنانکه در آیه اول سوره فرقان خواندیم: «تَبارَکَ الَّذِی نَزَّلَ الْفُرْقانَ عَلی‏ عَبْدِهِ لِیَکُونَ لِلْعالَمِینَ نَذِیراً»؛ (جاوید و پر برکت است خداوندی که قرآن را بر بنده اش نازل کرد تا همه جهانیان را انذار کند). به خاطر همین ماموریت بود که پیامبراسلام(صلی الله علیه وآله) نامه به سران بزرگ جهان آن روز در خارج از جزیره عربستان نوشت و کسراها و قیصرها و نجاشی ها را به اسلام دعوت کرد.(10) علاوه بر همه اینها، در این معنا هیچ حرفی نیست که دعوت به اسلام شامل اهل کتاب و مخصوصا یهود و نصاری نیز می شود؛ چون در قرآن بارها به اهل کتاب خطاب ها کرده و ایشان را به پذیرفتن دین دعوت فرموده است. همچنین از مسلمات تاریخ این است که مردمی از غیر عرب اسلام را پذیرفته اند مانند: سلمان ایرانی، بلال حبشی و صهیب رومی.(11)

البته بعضی از مفسرین در توضیحی دیگر و برای حل چنین موضوع به ظاهر متناقضی که عده ای به واسطه آن و به خاطر معنای ظاهری آیه 7 سوره شوری به جهان شمول بودن اسلام ایراد گرفته اند، گفته اند: مراد از جمله «مَنْ حَوْلَها» سائر اقوام بشریت غیر عرب است. مؤید این احتمال آن است که از مکه تعبیر فرموده به «أُمَّ الْقُری‏» یعنی مرکز تمامی شهرهای دنیا و گر نه می فرمود مکه.(12)

به هر حال همان گونه که گفتیم آیات مختلف قرآن گواه این است که اسلام آیینی جهانی و برای تمام مردم دنیاست و آیات دال بر این حقیقت، منحصر در آیاتی که در صدر بحث ذکر کردیم نیست و آیات دیگری نیز بر این حقیقت روشن دلالت دارد. آیاتی چون آیه 90 سوره انعام: «إِنْ هُوَ إِلَّا ذِکْری‏ لِلْعالَمِینَ»؛ (این قرآن وسیله تذکر جهانیان است) یا آیه 158 سوره اعراف: «قُلْ یا أَیُّهَا النَّاسُ إِنِّی رَسُولُ اللَّهِ إِلَیْکُمْ جَمِیعاً»؛ (بگو ای مردم! من رسول خدا به سوی همه شما هستم) و امثال آن که در قرآن فراوان است.

در اینجا باید به نکته ای راجع به نزول قرآن به زبان عربی و تبدیل شدن این زبان، به زبان رسمی دین اسلام اشاره کوتاهی کرد تا هر گونه شائبه ای درباره منطقه ای بودن این دین مبین از بین برود.

اولا: زبان عربی -به شهادت اهل مطالعه در زبانهای مختلف جهان- زبان وسیعی است که می ‏تواند ترجمان لسان وحی باشد و مفاهیم و ریزه کاری های سخنان خدا را بازگو کند.

ثانیا: مسلم است که اسلام از جزیره عربستان و از یک کانون ظلمت و توحش و بربریت طلوع کرد و در درجه اول می بایست مردم آن سامان را گرد خود جمع کند و آن چنان گویا و روشن باشد که آن افراد بی سواد و دور از علم و دانش را تعلیم دهد و در پرتو تعلیمش دگرگون سازد و یک هسته اصلی برای نفوذ این آیین در سایر مناطق جهان به وجود آورد [و به هر زبان دیگری نیز نازل می شد باز هم برای گسترش خود نیاز به تشکیل هسته ای از آدم های متکلم به آن زبان می بود].

البته قرآن به هر زبانی که نازل می شد، برای همه مردم جهان قابل فهم نبود؛ زیرا ما یک زبان جهانی که همه مردم دنیا آن را بفهمند نداریم. ولی این مانع از آن نخواهد شد که سایر مردم جهان از ترجمه های آن بهره گیرند و یا از آن بالاتر با آشنایی تدریجی به این زبان خود آیات را لمس کنند و مفاهیم وحی را از درون همین الفاظ درک نمایند. تعبیر به «عربی بودن» که در ده مورد از قرآن تکرار شده پاسخی است به آنها که پیامبر را متهم می کردند که او این آیات را از یک فرد «عجمی» یاد گرفته و محتوای قرآن فکری وارداتی است و از نهاد وحی نجوشیده است! ضمنا این تعبیرات پی در پی، این وظیفه را برای همه مسلمانان به وجود می آورد که همگی باید بکوشند زبان عربی را به عنوان زبان دوم خود بیاموزند؛ چرا که زبان وحی و کلید فهم حقایق اسلام است.(13)

علاوه بر اینها با مطالعه شیوه و گستره تبلیغی دیگر پیامبران اولوالعزم می توان نشان می دهد که اختلاف زبان هیچ وقت مانعی برای دعوت های جهانی نیست. پیامبران اولوالعزم اقوامی که اهل زبان خود نبوده‏ اند را نیز دعوت می‏ کردند؛ مثلا ابراهیم خلیل(علیه السلام) با اینکه خود «سریانی» زبان بود «عرب حجاز» را به عمل حج دعوت نمود. موسی(علیه السلام) با اینکه «عبری» بود فرعون و قوم او را که «قبطی» بودند به ایمان به خدا دعوت فرمود. پیغمبر بزرگوار اسلام نیز «یهود عبری زبان» و «نصارای رومی زبان» و غیر ایشان را دعوت می فرمود و ایمان هر ایمان آورنده ای را از آنها می ‏پذیرفت. عمومیت دعوت نوح(علیه السلام) هم که از قرآن کریم استفاده می‏ شود.(14)

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل‌ رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1834933

منبع: خبرآنلاین

کلیدواژه: صلی الله علیه وآله صلی الله علیه دعوت پیامبر جهانی بودن برای همه ل ل عال م ا دعوت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۰۵۹۳۰۳ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

صهیونیست ها از اتحاد کشورهای اسلامی ترس دارند/ وحدت جهان اسلام از مهمات پیروزی بر صهیونیسم است

شیخ ابراهیم محمدی امام جمعه اهل سنت عسلویه در گفتگو با خبرنگار حوزه اندیشه خبرگزاری تقریب ضمن ارج نهادن مقاومت و ایستادگی ملت مظلوم غزه در برابر مصائب و حملات وحشیانه صهیونیست ها، امت اسلامی را به وحدت در مقابله با دشمنان اسلام فراخواند و اظهار داشت: خداوند متعال امت اسلام را به صبر و بردباری و مقاومت در برابر مصائب توصیه نموده است؛ مقاومت در سیره پیامبر اسلام و دیگر بزرگان دین یک امر است.

شیخ محمدی، افزود: در صدر اسلام و در تاریخ اسلام مشکلات ، رنج ها ، فشارهای مختلفی از سوی دشمنان اسلام بر ایشان و امت تحمیل میشد، از طرفی امت رسول خدا را در تنگناهای بسیاری قرار داده بودند؛ از این جهت حفظ وحدت و اسلام از مسائل مهم مسلمین عالم است.

این عالم اهل سنت، تصریح کرد: در عصر حاضر ملت های مسلمان بسیاری را مشاهده می کنیم که تحت فشارهای دشمنان اسلام هستند؛ ملت شریف ایران و امت اسلامی نیز در مقابل تحریم های ظالمانه و ستم هایی که استکبار جهانی آمریکا و رژیم صهیونیستی بر  ملت مظلوم غزه انجام میدهد از این نمونه ها است.

وی عنوان کرد: باید با پیروی از رهنمودهای مقام معظم رهبری و حرکت در این مسیر با حمایت از محور مقاومت و صبر و شکیبایی مصداق آیه شریفه قرآن کریم که می فرماید: « اِن تَنصُرُوا اللهَ یَنصُرکُم وَ یُثَبِّت اَقدامَکُم» دیگر از این واضح‌تر؟ اگر شما در راه خدا حرکت کنید، دین خدا را نصرت کنید، خدا شما را نصرت خواهد داد؛ این سنّت الهى است و غیر قابل تغییر.

وی بیان کرد: بهترین راه مبارزه با صهیونیست ها و توطئه های دشمنان اسلام و مسلمین تمسک به قرآن وسنت پیامبراکرم صلی الله علیه وآله است، بایستی از تقویت وقدرت وحدت امت اسلامی بیشتر حمایت کنیم وبه نحواحسن انجام دهیم‌ زیرا در این روزها امت اسلامی دچارتوطئه ونقشه های پلید دشمن برای ایجادتفرقه ودودستگی شده ومسئولیت علما بسیارخطیراست وما همه وظیفه داریم این دسیسه ها وتوطئه ها را خنثی کنیم.

وی در پایان تاکید کرد: از عوامل رسیدن به وحدت و نزدیکی مذاهب اسلامی صبر و شکیبایی است، در سیره پیامبر اسلام بسیار به صبر توصیه شده است که ایشان در زمانی که تحت محاصره سخت ترین و شدیدترین تحریم ها و مبارزات بر علیه کفار بودند، با قبول زجر و مشقت های فراوان رسالت خود و اسلام را حفظ نمودند.
 
انتهای پیام/